Blog

Velayet davası, çocuğun velayetinin değişmesi gerektiği hallerde açılan çok önemli bir davadır. Bu davanın görülmesi ciddi bir hukuki zemine göre yapılır. Sürecin en başından en sonuna kadar her aşamasına ayrı bir önem verilmelidir.

Aşağıda velayet davası nedir, nasıl açılır, süreçte nelerle karşılaşılır vs. gibi en çok sorulan soruları yanıtladık. Ayrıca ve önemle belirtmek gerekir ki velayetle ilgili davaların manevi sonuçları olacaktır. Dolayısıyla aynı hassasiyetle takip edilmesi gerekir. Bu nedenle yazımızı dikkatli okumanızı tavsiye ediyoruz.

Velayet Davası Nedir?

Velayeti anne ya da babadan birinde olan çocuğun velayetini kendi üzerine almak isteyen diğer ebeveynin açtığı davaya velayet davası denir. Bu davanın uygulamada bilinen diğer adı velayetin değiştirilmesi davasıdır.

Velayet davası temelde 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu madde 183 ve 349 düzenlemelerine göre gerçekleşir. Bununla birlikte velayetin değiştirilmesi ile ilgili mevzuatta çeşitli hükümler bulunmaktadır. yargılamaya etkisi bakımından tüm bunların somut olayla birlikte birarada değerlendirilmesi şarttır.

ÖNEMLİ: Velayet davası, hem çok ciddi hukuki zemine sahip bir davadır hem de aynı zamanda hakimin takdir yetkisinin oldukça ön plana çıktığı bir davadır. Burada yapılacak hatalı yahut ihmali işlemler kişiyi haklı iken haksız konuma düşürebilecektir. Bu nedenle davanın en başından itibaren atılacak tüm adımların avukat yardımı alarak planlanması gerekir.

Velayet Nasıl Alınır? Nasıl Kullanılır?

Çocuğun velayeti normal şartlarda anne ve babasındadır. Eğer taraflar boşanmışsa mahkeme bu dava sonucunda velayeti eşlerden birisine verir. Çok ağır ihlallerin olması durumunda mahkeme velayeti kaldırarak çocuğa vasi atayabilir. 

Ancak velayet nasıl alınır sorusuna yanıt olarak söyleyebiliriz ki bunun için velayeti elinde tutan anneye (veya babaya) karşı velayet davası, uygulamadaki adıyla velayetin değiştirilmesi davası açılmalıdır.

Velayet hakkı kullanılırken, velayeti elinde tutan anne veya babanın;

• Çocuk üzerinde deneyimsiz olmaması,
• Çocuğa yeterli ilgiyi göstermesi,
• Çocuğa karşı yükümlülüklerini savsaklamaması,
• Çocuğun bedensel ve ruhsal bütünlüğünü korumaya yönelik gerekli dikkat ve özeni göstermesi,
• Çocuğun gelişimi için uygun bir ortam oluşturması,
• Çocuğu suça sürükleyecek ortamlardan uzak tutması

gerekir. Tüm bu sayılanlara uyulmaması velayet hakkının kötüye kullanılması anlamına gelecektir. Ayrıca velayeti elinde tutan anne (veya baba), velayeti elinde tutmayan ancak lehine kişisel ilişki tesis edilen babanın (veya annenin) kişisel ilişki hakkını gözetmelidir. Çocukla kişisel ilişki günlerinde çocuğu gizlemek, kişisel ilişkiyi zorlaştırmak vs. davranışlar da velayet hakkının kötüye kullanılması olacaktır.

Velayet Davası Nasıl Açılır?

Velayetin değiştirilmesi davası açılmadan önce muhakkak gerekli hukuki zeminin oluşup oluşmadığı değerlendirilmelidir. Bu değerlendirme yapılırken, yani haklılık ortaya konurken, gelişigüzel belirlemeler değil, Kanun ve Yargıtay kararları doğrultusunda hareket edilmelidir.

Sonrasında velayetin değiştirilmesi davası dilekçesi hazırlanmalıdır. Velayetin değiştirilmesi dava dilekçesi, genel dava dilekçe şartları ile birlikte bu davaya özgü usuli şartları da taşımalıdır. Dilekçe ile ilgili detaylara aşağıda değineceğiz. Ancak belirtmemiz gerekir ki bu dilekçe muhakkak bu konuda deneyimli avukatlar tarafından hazırlanmalıdır.

Dilekçeye ekli olarak deliller sunulur. Velayetin değiştirilmesine esas olabilecek; görüşme kayıtları, fotoğraflar, hastane kayıtları, icra veya ceza dosyaları, ses kayıtları vs. somut olaya uygun düşecek her türlü delil konulabilir. Burada önemli olan husus, sunulacak delilin tamamen lehe hüküm doğurması gerektiğidir. Kişi kendi aleyhine olabilecek delilleri bilmeden mahkemeye sunarsa aleyhine sonuç çıkabilir.

Bu şekilde tüm dilekçe ve ekleri mahkemeye sunulduktan sonra dava tevzi edilir ve hangi mahkemede görüleceği belirlenir. Bundan sonrası artık dilekçeler teatisi ve duruşmaların görülmesidir. Tabii ki dava süresince, uzman pedagog raporu alınması, ekonomik sosyal inceleme ve araştırma raporunu alınması vs. gibi süreçler de işleyecektir.

DİKKAT: Velayet davaları, parasal sonucu çok fazla olan davalar değildir. Asıl konusu çocuğun üstün yararıdır. Bu nedenle çok hassas davalardır. Dolayısıyla kişinin bu davayı kendi takip etmesindense avukat vekaleti ile takip etmesi oldukça hayatidir. Avukata vekalet verilmesi halinde yukarıda sayılan tüm süreci avukat takip edecektir.

Velayetin Değiştirilmesi Davası Dilekçesi

Velayetin değiştirilmesi dava dilekçesi çok önemlidir. Çünkü aşağıda da değineceğimiz üzere velayet davası basit usulde görülen bir davadır. Bu nedenle dava dilekçesine karşı cevap dilekçesi de verildikten sonra dilekçeler teaitisi sona erer. Yani cevaba cevap veya ikinci cevap dilekçeleri olmaz. Bu nedenle dava ve cevap dilekçeleri çok özenle hazırlanmalıdır. İddia ve savunmalar burada detaylı şekilde ve Yargıtay kararları gözetilerek yer almalıdır.

Olumlu sonuçlanması istenen bir velayetin değiştirilmesi davası dilekçe örneği şu şekilde olmalıdır:

… (İL/İLÇE) NÖBETÇİ AİLE MAHKEMESİNE

Tedbir Taleplidir

DAVACI: Bu kısımda davacı ile ilgili TC, adres gibi temel kimlik bilgileri yer alır.

VEKİLİ: Davanın vekille takip edilmesi halinde bu kısımda vekile ilişkin bilgiler yer alır.

DAVALI: Çocuğun velayetini elinde tutan ebeveynin adı-soyadı, TC kimlik numarası ve adres bilgisi bu kısımda yer alır.

DAVA: TMK 183 (veya 349)’a göre Velayetin Değiştirilmesi Davası

KONU: Müşterek çocuk ….’ün velayetinin davalıdan alınarak davacıya verilmesi talepli dava olduğu burada belirtilir. Eğer tedbiren geçici velayet talep ediliyorsa bu husus önce yazılmalıdır.

AÇIKLAMALAR:

Bu kısım oldukça önemlidir. Burada öncelikle taraflara, müşterek çocuğa ve evlilikle boşanmaya dair kronolojik bilgilendirme yapılır.

Ardından velayetin değiştirilmesine ilişkin zorunluluk hali izah edilir. Burada gelişigüzel iddialar değil, kanuna ve yargıtay kararlarına dayalı bir savunma yapılmalıdır. Çocuğun üstün yararının velayetin değiştirilmesini gerektirdiği hususu, dayankları ile ve inandırıcı şekilde burada izah edilmelidir.

Gene zorunluluk hali izah edilerek tedbiren geçici velayet burada talep edilmelidir. Eğer çocuğun üstün yararı bunu gerektiriyorsa mahkeme bu yönde karar verecektir. Bu kısımda terditli talepte de bulunulabilir. Mahkemenin geçici velayetle ilgili talebi makul bulmaması halinde çocuğun okulu vs. konularında davacının yetkilendirilmesi talep edilebilir.

Her ne talep edilecekse edilsin tamamının yasal zeminde kanuni dayanaklarının iyi oluşturulması önem arzeder.

HUKUKİ DELİLLER: Tanık, yemin, isticvap, keşif, bilirkişi, uzman pedagog incelemesi, sosyal medya görüşmeleri ve yazışmaları, savcılık veya mahkeme dosyaları vs. her türlü yasal delil burada yer almalı ve dilekçeye ek olarak sunulmalıdır.

HUKUKİ DAYANAK: 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu ve 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu düzenlemelerinde yer alan ilgili hükümler buraya eklenmelidir. Bununla birlikte konuya temas eden çeşitli mevzuat hükümleri olabilir. Onlar da burada belirtilmelidir.

NETİCE VE TALEP: Netice  ve talep çok önemlidir. Zira hukuk davalarında mahkeme taleple bağlıdır. Velayetin değiştirilmesi davası her ne kadar kamu düzenini ilgilendiren bir dava olsa da mahkeme davacının talep etmediği bir hususta karar vermeyebilir. Bu nedenle velayetin değiştirilmesi, tedbiren geçici velayetin verilmesi, yargılama giderleri ile vekalet ücreti, gerekli dosyaların celbi vs. tüm hususlarda yapılacak talepler net ve detaylı bir şekilde ileri sürülmelidir. Nihayetinde tarih ve imza atılarak dilekçe tamamlanır.

Velayet Davası Cevap Dilekçesi Örneği: Velayet davası dilekçe örneği veya velayet davası cevap dilekçesi örneği şeklinde taslak bir takım dilekçeler internet ortamında yahut arzuhalcilerde dolaşmaktadır. Ancak önemle belirtmek gerekir ki bu dilekçeler sürekli güncellenen mevzuattan uzak, sık aralıklarla değişen Yargıtay içtihatları gözetilmeden hazırlanmış ve somut olaydan tamamiyle kopuk dilekçelerdir. Tabiri caizse kişiyi haklı iken haksız konuma düşürecek taslak metinlerdir. Bu nedenle velayet davalarında dilekçe örneği gibi hazır metinlerden uzak durulmalıdır. Burada yapılacak en sağlıklı şey süreci deneyimli bir avukata emanet etmektir.

Velayetin Değiştirilmesi Davasında Geçici Velayet

Velayet davası açıldığı zaman mahkeme eğer davacının talebi varsa geçici velayete hükmedebilir. Bu aslında dava süresince geçici olarak çocuğun velayet hakkını kimin kullanacağı ile ilgilidir.

Eğer mahkeme davaya ilk bakışta ve temel inceleme yapıldıktan sonra davacıyı haklı görüyorsa, dava süresince velayet hakkını davacının kullanmasına karar verebilir. Eğer çocuk dava açıldığında velayet annede olmasına rağmen babanın yanında kalıyorsa davacı bunu muhakkak talep etmelidir. Geçici velayet olmadan çocuk babada kalıyorsa bu durumda davalı anne icra yolu ile çocuğu alabilecektir. Bu tehlikenin önüne geçmek adına çocuğun geçici velayeti mahkemeden talep edilmelidir.

Mahkeme eğer davacı lehine geçici velayete hükmederse davalı için çocukla belirli aralıklarla görüşmesi için kişisel ilişki tesis eder. Burada eğer velayeti halihazırda elinde bulunduran anne (veya baba) çocuğa karşı ağır bir ihlalde bulunmuşsa, kişisel ilişkinin kurulmaması veya yatısız kurulması talep edilebilir. Konu ile ilgili olarak “kişisel ilişki davası” başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.

Geçici Velayetin Verilmemesi İçin Ne Yapılabilir: Esasen geçici velayet dediğimiz husus uygulamada yaygın olsa da aslında kanuni dayanağı olmayan bir tedbirdir. Zira bu durum Yargıtay’ın deyimi ile “uyuşmazlığı esastan çözecek biçimde tedbir kararı vermek” anlamına gelir. Bu durumda Yargıtay’ın bu içtihadı öne sürülebilir. Bunlar tamamen somut olayın özelliklerine göre öne sürülecek hukuki itirazlardır.

Velayet Davası Açma Şartları

Velayet davası açmak için yukarıda da değindiğimiz üzere çocuğun üstün yararının velayetin değişmesinde olduğu ispatlanmalıdır. Buna ilişkin şartlar ve iddialar ortaya konmalıdır. Bunun haricinde;

• Velayet davalarında sosyal inceleme raporu, pedagog değerlendirmesi vs. yapılacağından çocuğun psikolojisinin velayetin değişmesine uygun olması gerekir. 
• Çocuğa uygun ekonomik ve fiziksel imkanların sağlanması gerekir. 
• Çocuğun halihazırda velayeti elinde bulunduran anne (veya baba) yanında psikolojik veya fiziksel olarak tehlikede bulunması gerekir.
• Diğer şartlar somut olayın özelliklerine göre belirlenecektir.

Boşanmadan Sonra Velayet Davası Şartları: Esasen burada bahsettiğimiz velayet davası şartları aslında boşanmadan sonra açılan velayet davalarına ilişkindir. Velayetle ilgili hüküm bir boşanma davalarında bir de boşanmadan sonra açılan velayet davası sırasında görülür. Ayrıca velayetin kaldırılması davası vardır ki bu çok özel şartların halinde gündeme gelir. Konu ile ilgili olarak “boşanmada çocuğun velayeti” ve “velayetin kaldırılması davası” başlıklı yazılarımızı okuyabilirsiniz.

Çalışmayan Kadına Velayet Verilir mi?: Velayet davası ekonomik ve sosyal araştırmanın yapıldığı bir davadır. Yani velayeti alacak olan kişinin ekonomik durumu buna elverişli olmalıdır. Ancak bu kesin şart değildir. Çocuğun üstün yararı gerektirdiği zamanlarda pek tabii çalışmayan kişiye de velayet verilebilir. Burada kişinin çocuğun üstün yararına ilişkin ciddi bir savunma yapması gerekir.

Velayetin Değiştirilmesi Davasında Nafaka: Velayetin değiştirilmesi davasında geçici velayet hakkı alınmışsa, bu durumda davalı taraf çocuk için iştirak nafakası ödemek zorunda kalacaktır. Mahkeme gerekli görürse bununla ilgili hüküm tesis eder. Ancak çocuk zaten velayeti elinde tutanın yanında kalıyorsa ve geçici velayet verilmemişse bu durumda boşanma davasında hükmedilen nafaka hükmü devam eder.

Velayet Davası Adli Tatilde Görülür mü:Yukarıda da değindiğimiz üzere velayet davası basit usulde görülen davalardandır. Bu nedenle adli tatilde de görülmeye devam edecektir. Uygulamada mahkemelerin adli tatile duruşma koymaktan çekindiklerini söyleyebiliriz.

Çocuğun Velayeti Hangi Hallerde Babaya Verilir?

Normal şartlarda çocuğun anne şefkatine olan ihtiyacı yargılamada üstün gelir. Çocuğun velayetinin babaya verilmesi için özel nedenlerin varlığı aranır. Yani yukarıda saydığımız şekilde çocuğa yönelik ihlal ve ihmaller varsa çocuk babaya verilebilecektir. 

Burada çocuğun yaşı ve cinsiyeti de öne çıkar. Örneğin kız çocuğunun baba yanına verilmesi erkek çocuğun verilmesinden daha zordur. Ancak şartları oluştuğu takdirde pek tabii kız çocuğu da babaya verilebilir. 

Gene 13 yaşından büyük çocuğun fikri mahkemece önem taşır. Eğer 13 yaşından büyük çocuk baba yanında kalmak istediğini söylüyorsa bu durumda mahkemenin çocuğu anne yanında tutması için çok özel nedenler gerekir. 

Belirtmemiz gerekir ki bu davalar ne kabul ile ne de çocuğun kesin beyanı ile bağlıdır. Kamu düzeninden olması nedeniyle mahkeme tamamen çocuğun üstün yararını gözeterek hüküm verecektir.

Velayet Davası Masrafları 2022

Velayet davası masrafları çeşitli kalemlerden oluşur. 2022 yılı için; başvurma harcı ve peşin harç, gider avansı gibi masraflar davanın başlangıcında peşin olarak ödenir. Bunun haricinde somut olayın özelliklerine göre bilirkişi ücreti vs doğabilir. Bunlar genellikle yüksek olmayan rakamlardır. Velayet davası 2022 maktu masraflarını bir tablo ile göstermek gerekirse;

	Velayet Davası Masrafları 2022
Başvurma Harcı	80 TL
Peşin Harç	80 TL
Gider Avansı	350 TL
Vekalet Pulu ve Harcı	30 TL

Velayet Davası Nerede Açılır?

Velayet davası aile mahkemelerinde görülen davalardandır. Eğer o yerde aile mahkemesi yoksa velayet davası asliye hukuk mahkemesi tarafından aile mahkemesi sıfatı ile görülecektir.

Esasen bu davalar çocuğun bulunduğu yerdeki aile mahkemesinde görülür. Ancak çocuğun bulunduğu yerle ilgili genellikle problem doğmaktadır. Eğer çocuk velayeti elinde tutan kişinin yanında yaşıyor ve bu durumda dava açılacaksa kuşkusuz dava o yerde açılacaktır. 

Ancak çocuk velayeti elinde tutmayan ebeveynin yanında kalıyorsa bu durumda yetki problemi doğar. Burada çocuğun mernis adresi davalının adresi olarak görünür ancak çocuk diğer ebevenyde kalıyordur. 

Eğer dava çocuğun fiilen bulunduğu yerde açılacaksa bu durumda çocuğun bulunduğu yerin o yer olduğu ispat edilmelidir. Zira mernis adresi çocuğun velayeti elinde tutan kişi yanında kaldığına dair karinedir. Bu karinenin aksi ispat edilebilir.

Velayet Davasında Çocuğun Dinlenmesi

Yargıtay içtihadları ve uluslararası sözleşmeler uyarınca velayet davalarında 13 ve bundan daha büyük çocukların dinlenmesi gerektiği yer almaktadır. Uygulamada da bu şekilde yapılır. Ancak mahkeme pek tabii daha küçük çocuğu da dinleyebilir. 

Mahkeme çocuğu dinlesin ya da dinlemesin, çocuğun beyanı veya talebi ile bağlı değildir. Tamamen çocuğun sütün yararını gözeterek hüküm kuracaktır. Bu nedenle velayet davalarında iddia ve savunmaların çok düzgün ve etkili şekilde yapılması önem taşır.

Velayet Davası Ne Kadar Sürer?

Velayet davaları uygulamada genellikle 4 ay ile 1.5 yıl arasında sürmektedir. Ancak bir dava somut olayın şartlarına göre bundan daha kısa veya daha uzun da sürebilir. Burada velayet davası ne kadar sürer sorusuna etki edecek bir çok unsur vardır. 

Ekonomik ve sosyal inceleme raporu, pedagog raporu, dışardan getirilecek diğer mahkeme dosyaları, tarafların iddia ve savunmaları, duruşmaya katılım vs. bir çok husus süreye olumlu veya olumsuz etki eder. 

Burada sürecin avukatla takip edilmesi, özellikle deneyimli bir avukatla takip edilmesi, muhakkak zamansal olarak olumlu etki eder.

Velayet Davası Sonuçları

Velayet davasının bazı temel sonuçları vardır. Bunu bir tablo ile gösterecek olursak;

	VELAYET DAVASININ SONUÇLARI
DAVACI KAZANIRSA	Velayet davacıya geçer. Davalı için iştirak nafakası borcu doğar. Yargılama giderleri davalı üzerinde bırakılır. Davalı ile çocuk arasında kişisel ilişki tesis edilir.
DAVALI KAZANIRSA	Velayet davalıda kalmaya devam eder.Yargılama giderleri davacı üzerinde bırakılır.

Velayet davasının en önemli sonucu, karara karşı istinaf yolunun açık olmasıdır. Bu durumda istinaf mahkemesi velayet davasını yeniden görecek, ilk derece mahkemesinin verdiği kararı enine boyuna inceleyecektir. Burada hazırlanacak istinaf dilekçesi büyük önem arzeder. 

Mahkemenin verdiği karardaki hukuka aykırılıklar ince detayları ile dilekçeye eklenmelidir. Önemle belirtmek gerekir ki velayetin değiştirilmesi davaları basit usulde görülen davalardan olduğu için temyize tabi değildir.

Velayet Davası Tekrar Açılabilir mi?

Velayet davası pek tabii tekrar da açılabilir. Ancak burada davanın kabul edilebilmesi için değişen durumlar olmalıdır. Yukarıda da belirttiğimiz gibi zaten davanın ilk açılmasında da değişen önemli durumların varlığı aranır. Durduk yere hiçbir haklı gerekçe yokken mahkemenin velayeti babaya (veya anneye) vermesi mümkün değildir.

Ortak Velayet Davası Nasıl Açılır?

Ortak velayet Türk hukukunda henüz yasal düzenlemelere girmemiş ancak yavaş yavaş uygulamada görülür hale gelmiş bir meseledir. Genellikle anlaşmalı boşanmalarda taraflar ortak velayet isteminde bulunduklarında mahkemenin buna karar verme ihtimali daha yüksektir. Anayasa mahkemesi ortak velayet verilemiyor oluşunu uluslararası anlaşmalar çerçevesinde hak ihlali olarak görümüştür. Bu nedenle Yargıtay;

• Çocuğun üstün yararının ortak veleyeti gerektiriyor olması
• Tarafların anlaşmalı boşanmada bunu kendi aralarında kararlaştırmış olması

hallerinde ortak velayetin mümkün olduğuna karar vermiştir.

Velayet Davası ile İlgili Sık Sorulan Sorular

Yukarıda velayet davası ile ilgili bilinmesi gereken önemli detaylara ve yasal düzenlemelere yer verdik. Güncel Yargıtay kararları ışığında, uygulamada sık sorulan soruları da yanıtlamakta yarar görüyoruz.

Sonuç

Yukarıda velayetin değiştirilmesi ile ilgili bilinmesi gereken hususları açıkladık. Ancak şunu önemle belirtmek gerekir ki bu anlattıklarımız velayet hukuku içerisinde çok yüzeysel anlatımlardır. Yani dava açılmadan önce, açıldıktan sonra veya karardan sonra itiraz sürecinde çok daha detaylı hükümlere göre işlemler yapılacaktır. 

Her somut olayın kendine has hukuki düzlemi olacaktır. Çocuğun velayeti gibi önemli bir konuda hukuki yardım almadan hareket etmek telafisi çok güç zararlar doğurur. Bu nedenle velayetin değiştirilmesi davasında süreç öncesi avukata sormak önem taşır.